Uvod
U X vijeku nauka u Iranu i Srednjoj Aziji se uzdigla na visok nivo, ne samo u okvirima hilafeta već i u svjetskim okvirima. Ideološka borba sa predstavnicima islama u prvim etapama arapske vlasti nad pokorenim narodima zahtijevala je od njih da sa svih strana traže odgovarajuće oružje za takvu borbu. Islamsko društvo je počelo pokazivati interesovanje za predislamske znanosti pošto su počeli dolaziti u diskusije sa jevrejskim i hrišćanskim naučnicima koji su svoje principe branili argumentima aristotelovske logike i filozofije i njima napadali i pobijali principe islamskih učenja.
Halife su dosta truda ulagale u prevođenje grčkih filozofskih djela kako bi i načela islama bila ojačana argumentima kojom se koristila opozitna strana. Na taj način bi oni mogli odbraniti Šerijat na koji se naslanjao njihov autoritet i vlast. Halife su obezbijedile da se na arapski jezik prevede Mudrost vijekova.
U X vijeku, gradovi hilafeta u kojima su već bile nastale samostalne iranske kneževine postaju vodeći naučni centri u kojima su određene nauke dostizale visok stepen razvoja, posebno matematika, astronomija i medicina.
Tadašnji naučnici su bili svojevrsni enciklopedisti, upućeni u više nauka. Ako je naučnik bio upućen u egzaktne nauke, a istovremeno bio i filolog, filozof i telog, obično je nosio počasnu titulu hakim, što znači mudrac, naučnik. Bio je upotrebljavan i termin fejlesuf, grčki filosofos, ali taj naziv je predstavljao naučnika koji je stran muslimanskoj ortodoksiji, onaj koji se interesirao za starogrčku filozofiju.
U tradicionalnim islamskim krugovima se smatra da je prvi filozof koji se pojavio u islamskom svijetu bio Iranac po imenu Iranšehri. On je pokušao da prenese filozofiju na Istok koga su mnogi kasniji filozofi poput hakima Farabija smatrali glavnim zavičajem filozofije.
Izvor: Razvoj nauke u X vijeku (referat), student: Emina Cerić, mentor: doc. dr. Namir Karahalilović, Univerzitet u Sarajevu, Filozofski fakultet, odsjek: Orijentalna filologija, Sarajevo, 13.01.2006.