Znanstvenici su objavili da su najvjerovatnije riješili jedan od najvećih historijskih biomedicinskih misterija – zašto je smrtonosna španska gripa (1918.), koja je odnijela oko 50 miliona života širom svijeta, uglavnom pogađala zdravu, mlađu grupaciju stanovništva.
Objašnjenje je zapravo prilično jednostavno. Ljudi rođeni poslije 1889. godine tokom djetinjstva nisu bili izloženi oblicima gripe sličnim onoj koja se pojavila 1918., što ih je učinilo posebno ranjivim. Stariji ljudi su, tokom života, bili izloženi oblicima gripe sličnim španskoj gripi, što im je obezbjedilo određeni imunitet.
Jednostavno rečeno, španska gripa svoj nevjerojatan smrtonosni učinak duguje promjenama sezonskih oblika gripe koje su se dogodile generaciju ranije. Znanstvenici uključeni u ovu studiju su ispitali evolucijsku historiju komponenti španske gripe. Razmrsili su historiju dominantnih sezonskih sojeva gripe sve unazad do 1830. godine.
Evolucijski biolozi otkrili su da je globalno izbijanje tzv. ruske gripe 1889. godine (H3N8 virus gripe) za sobom ostavilo generaciju djece koja nije bila izložena ničim sličnim španskoj gripi, koja sadrži H1N1 tip virusa (H i N kod gripe označavaju proteine hemaglutinina i neuraminidaze).
Širenje gripe bliske tipu H1N1 poslije 1900. godine, opskrbila je djecu rođenu nakon te godine djelomičnim imunitetom, što je zatvorilo prozor ranjivosti. Nova studija pruža dokaz da prethodnik španske gripe potiče iz 1907. godine, što tačnije precizira kako se prozor ranjivosti u pogledu ove zaraze otvorio i zatvorio. Stručnjaci sugeriraju da upravo ova ranjivost djelomično objašnjava pandemiju 1918.
„Najsmrtonosnija pandemija gripe u historiji nije utjecala na stariju generaciju među kojom su, inače, žrtve u ovakvim slučajevima najveće“, kaže biolog Michael Worobey sa Univerziteta Arizona, vodeći autor izvještaja u znanstvenom časopisu Proceedings of the National Academy of Sciences. „Umjesto starije generacije, populacija od 18 do 29 godina je masovno umirala.“
Ovo otkriće moglo bi pomoći zdravstvenim radnicima da se nose s budućim pandemijama, kao i sa aktuelnom zabrinutošću vezanom za smrtonosne sojeve ptičje gripe koja prelazi na ljude.
Također bi moglo promijeniti način vakcinacije protiv gripe, tako da se ljudi ne vakcinišu protiv trenutnih, sezonskih oblika gripe, već protiv onih oblika gripe protiv kojih nisu stekli odgovarajući imunitet u djetinjstvu.
Fluktuacije gripe
Sezonski sojevi gripe uživaju dekadsku dominanciju među ljudskom populacijom. Ovi periodi često su okrunjeni izbijanjem novog oblika gripe, poput pandemije H1N1 gripe 2009. godine, koja je dovela do vladavine novog sezonskog soja gripe, koji je, prema podacima Centra za kontrolu i prevenciju bolesti u SAD-u, odnio 284 000 života širom svijeta.
„Sezonske promjene su normalne i zbog njih proizvodimo vakcine na godišnjoj bazi”, kaže imunolog Michael Gale, Jr. sa Univerziteta Washington u Seattleu.
„Razumijevanje da geni gripe evoluiraju različitim brzinama kod ptica, svinja i ljudi je bilo ključno u rekonstrukciji događaja španske gripe“, objašnjava Worobey (npr., brže se odvija kod pilića). „Jednom kad se uskladio soj gripe i vrijeme izbijanja za svaku vrstu, slika je postala jasna“, kaže Worobey.
Univerzalna vakcina
Krajnja poruka studije je obećavajuća, kažu istraživači, s obzirom da se bakterijska upala pluća uzrokovana španskom gripom, a koja je zapravo dokrajčila većinu žrtava, danas može izliječiti antibioticima.
„Da je postojalo nešto posebno smrtonosno u soju španske gripe, bili bi obeshrabreni da se takvo što ponovo dogodi”, kaže Worobey. „Ali, ako je stvar samo u nedostatku izloženosti određenom soju gripe, možemo se pouzdati u liječenje.”
Ako je to u pitanju, proizvođači budućih vakcina protiv gripe mogli bi uskladiti sastojke s ljudskom dobi, s ciljem fokusiranja na sojeve gripe kojima vjerojatno nisu bili izloženi u djetinjstvu, najboljem dobu za prevladavanje gripe.
„Istraživanje nam zaista nudi veliku podršku razvijanju univerzalne vakcine protiv gripe, koja bi ciljano sprječavala sve varijacije gripe”, završava Worobey. „Takva vakcina bi sprječavala sve sojeve gripe, a ne samo njen trenutni sezonski oblik.”
Izvor: NationalGeographic
Prevod: A. Kadrija