DNK (deoksiribonukleinska kiselina) je glavna komponenta našeg genetskog materijala. Nastaje kombiniranjem četiri baze: A, C, G i T (adenin, citozin, guanin i timin). Kombiniranjem ovih baza u hiljadama mogućih sekvenci obezbjeđuje se genetska raznolikost koja omogućava bogatstvo aspekata i funkcija živih bića.
Još dvije baze: metil-citozin i metil-adenin
U ranim osamdesetim prošlog vijeka, tim „klasičnim” bazama DNK dodana je i peta baza, izvedena iz citozina – metil-citozin (mC). Međutim, tek u kasnim devedesetim mC je prepoznat kao glavni pokretač epigenetskih mehanizama – sposoban je uključiti ili isključiti gene, ovisno o fiziološkim potrebama pojedinog tkiva.
Posljednjih nekoliko godina, dokazi da promjene u metil-citozinu pridonose razvoju mnogih ljudskih bolesti, uključujući i rak, doveli su do većeg zanimanja za petu bazu DNK.
Članak objavljen u Cell-u, čiji je autor Manel Esteller, direktor Programa za epigenetiku i biologiju kancera pri Institutu za biološka i medicinska istraživanja Bellvitge (IDIBELL), ICREA istraživač te profesor genetike sa Univerziteta Barcelona, opisuje moguće postojanje šeste baze DNK, metil-adenina (mA), koja također pomaže u određivanju epigenoma te bi stoga mogla biti od ključne važnosti za život ćelija.
Metil-adenin (mA) kod bakterija i složenih organizama
„Već godinama se zna da bakterije, od nas evolutivno vrlo udaljeni živi organizmi, imaju mA u svom genomu sa odbrambenom funkcijom u cilju sprječavanja umetanja genetskog materijala od strane drugih organizama. Pa ipak, vjerovalo se da je to pojava prisutna kod primitivnih ćelija i k tome još i vrlo statična”, opisuje Esteller.
„Međutim, ovo izdanje magazina Cell objavljuje tri rada sugerirajući da složenije ćelije – eukarioti, kao što su ljudske ćelije, također imaju šestu DNK bazu. Ova istraživanja sugeriraju da alge, gliste i muhe posjeduju mA i da ova baza regulira ekspresiju pojedinih gena, konstituišući tako novu epigenetsku oznaku. Ova istraživanja je bilo moguće sprovesti zahvaljujući razvoju analitičkih metoda visoke senzitivnosti budući su razine mA u opisanim genima vrlo niske. Nadalje, čini se da bi mA mogao imati posebnu ulogu u matičnim ćelijama i ranim fazama razvoja”, objašnjava Esteller.
„Izazov s kojim se sada suočavamo je potvrđivanje ovih podataka i otkrivanje imaju li sisari, uključujući i ljude, šestu bazu DNK, te koja je njena uloga”, zaključuje Esteller.
(Heyn H, Esteller M., „An Adenine Code for DNA: A Second Life for N6-Methyladenine“, Cell (2015), http://dx.doi.org/10.1016/j.cell.2015.04.021)
Izvor: www.idibell.cat/modul/noticies/en
Prevod: A. Kadrija