Usmena (narodna) književnost
Usmena (narodna) književnost

Usmena (narodna) književnost

Književno stvaranje dijeli se na usmeno ili narodno i književno ili umjetničko.

Osnovno obilježje usmene narodne književnosti jeste da su njena djela (lirske, epske i epsko-lirske pjesme, pripovijetke, bajke, basne, legende, kratke narodne umotvorine: poslovice, pitalice, zagonetke, izreke, dosjetke, šale i vicevi) prenošena usmenim putem, a u tom stvaranju i prenošenju po pravilu je učestvovalo više umnih i darovitih pojedinaca iz raznih vremena i narodnih društvenih slojeva.

Djela usmene narodne književnosti izvodila su se (pjevala, pričala, prikazivala) pred narodnim kolektivom, odnosno slušateljstvom, pa su njima i izražavana osjećanja, želje, shvatanja, potrebe i svekoliki život narodnog kolektiva (zajednice).

Jezik usmenih narodnih tvorvina dugo je izgrađivan, može se reći vijekovima, pa se i razlikuje od našeg svakodnevnog govora. Naime, u tom narodnom jeziku postoji i veliki broj zastarjelih (arhaičnih) riječi, kao što su na primjer: ljeto (u značenju: godina), guja (u značenju: zmija), ubav (u značenju: lijep), čestit (u značenju: sretan), gospodin (u značenju: gospodar) itd.

Pomoću djela usmene narodne književnosti upoznajemo život i običaje narodnog kolektiva, ljepotu življenja iskazanu uz pomoć mnogih stilskih izražajnih sredstava narodne književnosti (epiteti, poređenja, personifikacije, rima itd.).

Život narodnog kolektiva uvijek je vezan za život pojedinca: od rođenja do smrti. Zato teme usmene narodne književnosti i jesu bogate i raznovrsne: rođenje, ljubav, ženidbe, mobe i sijela, svakodnevni rad, porodične predaje, historijski događaji, bitke i ratovi, život slavnih i herojskih ličnosti, narodnih junaka i dr.

 

Izvor: M. Džanko, Ž. Ivanković, Od zlata jabuka, čitanka za 5. razred osnovne škole, Bosanska riječ, Sarajevo, 2003, str. 7.